Ano ang nangyari?

Binabalikan ko sana ang blog na ito na matagal ko nang hindi nadadagdagan ng post. Me na-click yata akong mali, dahil biglang nawala ang lahat ng links sa mga blog na dati kong sinusundan. Hindi ko na ma-undo.

Sa ano't anuman, plano kong balikan ang blog na ito sa darating na taon. New Year's resolution iyan. Promise. At pag-aaralan ko uli kung paano ibabalik ang mga link ng mga blog na dati kong sinusundan.

Lumang kolum: E.T. Atbp.

Halos tatlong dekada na ang nakararaan mula nang sulatin ko ang kolum na ito.

E.T. Atbp.

Nang ipalabas dito ang E.T. (The Extra-Terrestrial), hindi nagtagal ay may gumawa ng pelikulang Tagalog na pinamagatang E.T. (Estong Tutong). May pumansin din na E.T. ang inisyal nina Eugene Torre, Elizabeth Taylor, atbp. Kamakailan, may narinig akong bagong pakahulugan sa E.T.—Engot na, Tiyope pa.

Mahilig tayong magbigay ng mga bagong pakahulugan sa mga kilalang inisyal. Ang PNB (Philippine National Bank) noong araw ay Patabain Nating Baboy, ang PAL (Philippine Air Lines) hanggang kamakailan ay Plane Always Late, at ang MIFF (Manila International Film Festival) nitong taong ito, dahil sa pagtatanghal ng mga pelikulang bomba, ay naging Manila International Fighting Fish.

May mas grabe pang pakahulugan sa MIFF, pero kung isusulat ko rito’y baka ako ma-PCO. Ito namang PCO o Presidential Commitment Order ay bago pa lamang, kaya wala pang pabirong pakahulugan. Pero may suspetsa akong ang talagang pinagmulan ng mga inisyal na iyan ay Patahian ng Cadena Orig.

Ewan ko kung ano ang uso ngayon sa kampus, pero noong kapanahunan namin ay may mga palokong kahulugan ang mga inisyal ng mga unibersidad. Ang MLQ ay Mga Loko sa Quiapo; ang FEU ay For Ever Useless; ang UST ay Utot Sabay Tae. Taga-UP ang naringgan ko ng mga kantiyaw na ito, pero hindi niya pinatawad ang sarili. Ang ibig sabihin naman daw ng UP ay Useless People.

Noong panahong iyon ay buhay pa ang istasyong pantelebisyon na ABS. Pero ang ABS ay bisyo rin—Alak-Babae-Sugal.

Sa mga opisina, ang empleyadong may field work ay kailangang magpaalam na ang paglabas niya sa oras ng trabaho ay OB o Official Business. Kadalasan, ang OB ay nagiging Owi Bahay.

Sa Estados Unidos, eksplosibo ang buhay ng mga kababayan nating expired na ang visa o walang green card. Sila’y TNT—Tago Nang Tago.

Papuntang Puerto Azul nitong nakaraang summer, may nadaanan kaming malaking lote na punong-puno ng mga kakatwang estruktura na yari sa yero at hollow blocks. “Parang maliliit na kasilyas sa probinsiya,” pansin ng isang kasamahan namin sa bus, “pero bakit ang dami-dami?” Sagot ng isa pa: “Siguro’y iyan ang kanilang KKK project—Kanya-Kanyang Kubeta.”

Noong isang taon, nag-interbiyu ako ng iba’t ibang klaseng madre kaugnay ng isang script. Nalaman ko sa isang aktibistang madre na ang tawag sa mga konserbatibong pari (iyong walang inaatupag kundi mga tradisyonal na gawaing ispiritwal) ay KBL—mga paring Kasal-Binyag-Libing.

Ayon sa isang kolum sa magasing Who, ang pakahulugan daw sa NPA na ibinigay ng isang paring taga-Banaue ay New Pastoral Approach. Ayon naman sa isang madreng galing sa Mindanaw, ang tawag daw sa NPA doon ay Nice People Around.

Noong araw, ayaw na ayaw gamitin ng militar ang terminong NPA. Ang ginagamit nila noon ay MAMAO, na ang ibig sabihin daw ay Military Arm, Mao Tsetung Thought.

Ang mga inisyal ng multinasyonal na Colgate-Palmolive Philippines ay kapareho ng sa Communist Party of the Philippines.

Sa Quezon City, ang mga tomador na mahilig sa pulutang inihaw ay may paboritong istambayan na kung tawagin nila’y IBP. Hindi Interim Batasang Pambansa ang beer garden na iyon, kundi Ihaw-Balot Plaza.

Jose F. Lacaba

“Sa Madaling Salita”

Mr. & Ms. Magazine

July 19, 1983

P.S. 2011.
Ang bida sa pelikulang E.T. (Estong Tutong) ay ang yumaong komedyanteng si Chiquito. Ang orihinal na kahulugan ng KBL (baka hindi na alam ng mga post-martial-law babies) ay Kilusang Bagong Lipunan, ang partido ng naghaharing rehimeng militar noong panahong iyon. Ang KKK, na Kataas-taasan, Kagalang-galang na Katipunan noong panahon ni Andres Bonifacio, ay nangangahulugan daw ngayon na Kakampi, Kaklase, Kabarilan o kaya'y Kamag-anak, Kaklase, Kaibigan. Ito raw ang mga inaappoint ni Presidente Noynoy Aquino sa matataas na posisyon sa gobyerno, ayon sa mga kontra-PNoy. Sagot naman ng mga pro-PNoy, ang KKK ay daglat o abbreviation ng Kongresista, Kasama, Kabiyahe, ibig sabihin, ang mga karantso ng dating Presidente Gloria Macapagal-Arroyo, na hakot niya tuwing pupunta siya sa ibang bansa noong siya pa ang nasa Malakanyang.

A FATHER'S LETTER

Since it’s Father’s Day today, I’m reprinting a piece that I wrote for my now-defunct column “Matter of Fact” (Manila Times, November 16, 1996).

  Son & Father, circa 1976

LETTER TO MY SON

TODAY, as I write this, you turn 25. I feel terribly old.

When I was 25, I married your mother, and a few days before I turned 26, you came along. I remember breaking out into a rash after coming home from the hospital the day you were born. It looked like chicken pox, but the doctor said it was just some kind of strong allergic reaction, perhaps brought on by the terror and excitement of becoming a first-time father.

You’ve had a pretty tough time. When you were a two-month-old fetus in your mother’s womb, she had to have part of her ovaries removed because of a spreading tumor, and you survived on the almost daily injections that your mother had to get in order to replace whatever it was that her ovaries used to secrete.

I wasn’t such a bad father in the first few months of your life on earth. I woke up in the middle of the night to mix your formula and sing you to sleep, and I put up with your milky vomit on my shoulder, and I even cleaned up your poo-poo. Greater love than this no father has, that he clean up his son’s poo-poo, gingerly wiping it off the little baby ass with a wet cotton ball.

But before your first birthday, a giant asshole declared martial law, forcing me to abandon both my marital and paternal duties. When we next saw each other, I was in the underground resistance, and it wasn’t an easy thing to take you out to play in the yard or the community playground. And then after that I was just someone behind bars that you visited once a week for nearly two years, and who brainwashed you into replying, when anyone asked where your father was: “Ikinulong ni Marcos.”

So you will understand why, when I finally got out, I was so disoriented, and such a grouch. I easily got angry with you for little things, such as insisting on watching Voltes V instead of joining your mother and me at the dinner table, or wanting to eat nothing but hot dogs. I never really hit you, but I can remember your tears and your terrified screams when I hit the floor beside you with my belt.

You must understand that I had no role model as a father. My own father, though he was caring and really worked to the bone for his family, was employed in the big city and came home to our small town only on irregular weekends. Once he took me and my brother to the local moviehouse to see Gunfight at the OK Corral. I remember that vividly because it was the only movie we ever saw together.

When I was 13, my father died. As the eldest child, I was like a father to my five younger siblings, but that’s not really the same as having a child of your own, being a real father. When you were little, I read Benjamin Spock’s Baby and Child Care, but I can’t seem to remember what I learned from it. All I can remember, for some strange reason, is that Spock opposed the Vietnam war, and he had the same name as this alien character in Star Trek.

Should I have given you condoms when you entered your teens? Should I have had long discussions with you on the nature of imperialism and the military-industrial complex? Should I have fought with the teacher who treated you unfairly or confronted the bully who roughed you up when you decided not to go through with your fraternity application?

Basically, I left you alone. I was bewildered when you joined Bible studies with Christian fundamentalists, nervous when you joined your first protest demonstration, proud when you became president of the College of Arts and Letters student council, amazed that you have taken up mountaineering as a hobby. But basically I left you to your own devices.

That was because I didn’t really know what to do.

When you went to college, I didn’t tell you what course to take. In high school you loved to draw, and I had hoped you would go into fine arts. But you chose to join your mother and me in “this damned profession of writing, where one has to use one’s brains all the time,” to use Ezra Pound’s apt description.

It’s a difficult enough profession as it is, since it can’t give you too many of life’s creature comforts, but it’s doubly tough for you because of the name you carry: Kris Lanot Lacaba. People are always asking how you’re related to the writing Lanots and the writing Lacabas. I can see how that can be such a drag.

Now you’re 25, and I guess your mother and I should congratulate ourselves because you turned out the way you did. You didn’t get into drugs, and you didn’t get into fights, and you eat vegetables, and as far as I know you haven’t got any girl pregnant.

Still, I can’t help thinking that I still don’t know how to go about fathering and parenting. There are many areas of our lives that are closed off to each other, and I don’t know if that’s the way things should be for fathers and sons.

We talk about a lot of things—movies, poetry, green jokes—but somehow we hesitate to talk about things that would force each of us to reveal messy emotions and embarrassing fears and our deepest loves and joys. I don’t know if your being a secretive Scorpio and my being a tactless Sagittarius has something to do with that.

But you’re flesh of my flesh and blood of my blood, and I guess that still counts for something in this world. I know that, if I’m too drunk to drive, I can count on you to drive me home, and you know you can depend on me to answer the phone for you when you’re expecting a call but you need to take a crap.

“Matter of Fact”

Manila Times

November 16, 1996

TULANG PAMBATA: FOR ADULTS ONLY?

TULANG PAMBATA: FOR ADULTS ONLY?

Ano ang talagang ginawa nina Jack at Jill nang umakyat sila sa burol?

Kapilyuhan, ayon sa isang eksperto sa folklore.

Hindi inosenteng pag-igib ng tubig ang ginawa nina Jack at Jill, paliwanag ni Norman Iles. Sa orihinal daw, si Jill at hindi si Jack ang natumba, at dahil dito’y “nabasag ang kanyang korona.” Itong huling prase ay katumbas pala ng ating kawikaang “nabasag ang banga.” Sa madaling salita, nawala ang pagkabirhen ni Jill.

“Ang mga awiting pambata ay lubhang bastos at seksuwal sa nilalaman, at ang mga ito’y sinensor ng Establisimyento at ng Simbahan sa paglipas ng panahon,” sabi ni Iles. Kasalukuyan siyang nagsusulat ng librong may pamagat na Nursery Rhymes Restored to Their Adult Originals.

Sa interpretasyon ni Iles, si Little Miss Muffet ay isang nakahubad na nagpapaaraw, at ang gagambang bumulabog sa kanya ay isang namboboso. Ang “London Bridge Is Falling Down” ay tungkol naman daw sa nararamdaman matapos makipagtalik, samantalang ang “Rub-A-Dub-Dub Three Maids [o Men] in a Tub” ay tungkol sa isang orgy.

Dahil sa mga pahayag ni Iles, hindi tuloy ako mapagkakatulog. Aba, biruin mong ilang milyong kabataan natin ang kino-corrupt ng mga tula’t awiting pambata! Dapat siguro’y mayroon din ditong lupon sa sensura na magkaklasipika kung aling tula’t awiting pambata ang for general patronage o for adults only.

Habang pabiling-biling sa aking higaan ay napag-isip-isip ko ang ating mga katutubong tugmang pambata. Mahalay at malaswa rin kaya ang mga ito?

Walang dudang bastos ang “Sitsiritsit, Alibangbang.” Ito’y tungkol sa babae sa lansangan na kung gumiri ay parang tandang. Mayroon pa itong dagdag na saknong na sa kabutihang-palad ay hindi na karaniwang kinakanta:

Ang babae sa Navotas,

May botitos, walang medyas…

Ang babae sa Makati,

May medyas, walang panty…

Sa iba pang mga tugmang pambata, mukhang disimulado na ang kabastusan, tulad ng nangyari sa “Jack and Jill.” Siguro’y may naganap nang sensura sa paglipas ng panahon, o baka nakalimutan na natin ang kahulugan ng mga orihinal na talinghaga.

Kung maniniwala ka kay Iles o kung likas na marumi ang isip mo, hindi ka mahihirapang maghanap ng pilyong kahulugan sa tulang ito:

Isa, dalawa, tatlo,

Ang tatay mong kalbo,

Umakyat sa mabolo,

Inabot ng bagyo.

Apat, lima, anim,

Ang tatay mong duling,

Nanghuli ng pating

Sa balong malalim.

Ano pa ba iyan kung hindi paglalarawan ng aktong seksuwal? Ang pagbibilang at ang mismong ritmo ng tula ay nagpapahiwatig ng gawaing hindi dapat ipaalam sa mga bata. Ang “ulong kalbo” at “balong malalim” ay tila may maruming konotasyon. Gayundin ang “mabolo”—ito’y isang bungang-kahoy, pero ang orihinal na bigkas dito’y “mabulo,” na nangangahulugang “mabalahibo.”

Kung sinimulan mo na ang ganitong pagsusuri, tiyak na makakadiskubre ka ng mga phallic symbol sa kung saan-saan.

Nariyan ang “talong” at “mani” at “patani” sa “Bahay-Kubo.”

Nariyan ang “kutsilyo de almasen” at “sipit na namimilipit” sa “Pen Pen de Sarapen.” Idagdag mo pa ang “sarap” na bahagi ng salitang “sarapen.”

Nariyan din ang “baril” at “sundang” sa “Ako’y Ibigin Mo, Lalaking Matapang.” Baka nga ang “pito” at “siyam” sa awiting-bayang ito ay hindi tumutukoy sa dami ng baril at sundang, kundi sa haba, sa pulgada. At may isang pinggang pansit na kalaban ang lalaking matapang—hindi kaya ito ang mabulo sa bukana ng balong malalim?

Ewan ko, pero hindi ako magtataka kung iyon na nga.

Salamat na lang at kolonyal ang sistema ng ating edukasyon. Kung hindi, baka ituro pa sa ating mga eskuwelahan ang mga katutubong tula’t awiting pambata. Baka kung anong imoralidad pa ang matutuhan ng ating mga anak.

Iyan namang nursery rhymes sa Ingles—wala namang nakakaintindi niyan, kaya okey lang. Ang dapat na lang gawin ay ipagbawal ang libro ni Iles, kung sakaling matapos niyang sulatin.

Mula sa kolum na

“Sa Madaling Salita”

ni Jose F. Lacaba

Mr. & Ms. Magazine

1983 August 23

P.S. 2011: Ang libro ni Norman Iles ay nalathala noong 1986 ng Robert Hale Ltd. (London, UK) sa ilalim ng pamagat na Who Really Killed Cock Robin?: Nursery Rhymes and Carols Restored to Their Adult Originals (o …Restored to Their Original Meanings, ayon sa ibang mga website).