ASISAKAPABA?: "HIGA SA HANGIN"

ASISAKAPABA?

ni Jose F. Lacaba

Unang nalathalaha sa lingguhang tabloid

na Star! sa Pilipino, Agosto 1-7, 1984

HIGA SA HANGIN

Ewan ko kung bakit, pero hanggang ngayon ay hindi ko magawang sumulat tungkol sa dalawang taon kong “pagbabakasyon” sa bilangguang militar mula 1974 hanggang 1976.

Sa pelikulang Sister Stella L., bilang isa sa tatlong scriptwriter ay may naipakita akong kapiraso ng aking karanasan. Ang pahirap na ginawa ng goons kay Jay Ilagan ay batay sa nangyari sa akin. Ang kaibhan nga lamang ay hindi nakatali ang mga kamay at paa ko sa silya. Sa halip, pinaiskuwat ako habang ang lulod ko’y paulit-ulit na hinahampas ng yantok na tatangnan ng walis-tambo.

Bukod dito’y wala pa akong naisusulat na prosa tungkol sa buhay-detenido. Naisipan ko na lamang na isalin sa Pilipino ang sumusunod na sipi mula sa Report of an Amnesty International Mission to The Republic of the Philippines: 22 November – 5 December 1975:

“Si G. Lacaba ay sapilitang pinaiskuwat, at pagkatapos ay pinalo ang kanyang lulod ng yantok. Silang dalawa [kasama ng isa pang kasabay kong dinampot, ang mandudulang si Bonifacio Ilagan] ay pinaranas ng sistemang ‘higa sa hangin,’ kilala rin sa tawag na ‘San Juanico Bridge.’ Sa paraang ito ng tortiyur, ang biktima ay pinahihiga na ang ulo’y nakapatong sa gilid ng isang tarima, ang paa’y nakapatong sa gilid ng isa pang tarima, ang mga kamay at braso ay tuwid na nakalagay sa tagiliran at ang katawan ay ‘nakabiting parang tulay’ sa pagitan ng dalawang tarima. Ang dalawang bilanggo ay pinilit na manatili sa ganitong posisyon kahit na paulit-ulit silang bumabagsak. Lahat ng imbestigador, kasama ng iba pa, ay patuloy na sumusuntok at sumisipa sa kanila.

“Sa isa pang okasyon si G. Lacaba ay kinuwestiyon ni Tenyente P— ng 5th CSU. Pinapikit si G. Lacaba. Pagkatapos, isang kamay na sa palagay niya’y kay Tenyente P— ang paulit-ulit na humampas sa kanyang mga mata at batok. Sa iba pang pangyayari, sinikaran ni Sarhento R— si G. Lacaba sa dibdib, at ang tagiliran niya’y pinagsusuntok ni R— D— at dalawang sundalo…. Minsan, dinala siya sa Victoriano Luna Hospital sa Maynila… at ininiksiyunan ng tinawag niyang ‘truth serum,’ na ayon sa kanya’y naging sanhi ng pagsasalita niya nang parang lasing….

“… Ang patuloy na tratong brutal sa dalawang bilanggo ay tumagal nang pitong buwan pagkaraang maaresto. Mula Enero 1975, ito’y relatibong nabawasan ng tindi. Sinabi ni G. Lacaba na ang tratong brutal ay walang partikular na layunin, liban sa kagustuhang makasakit.”

Mahigit isang dekada na ang lumilipas mula nang maranasan ko ang tortyur na ito.

Isang buong libro tungkol sa tortiyur at sa dalawang taon ko bilang bilanggong pulitikal ang parang bombang tumitiktak sa loob ng aking utak, sa dulo ng aking mga daliri.

Balang araw, magkakalakas-loob akong humarap sa makinilya para pasabugin ang aking mga gunita.

Kung hindi ako pangingibabawan ng takot—o ng katamaran.