IN MEMORIAM

In Memoriam

Ni Jose F. Lacaba

     I

Dumadapa ang talahib

sa hampas ng hangin at ulan,

nanginginig ang dahon ng kamyas.

Masuwerte ako’t may bubong sa aking ulunan

at masasarhan ko ang bintana

kung ako’y maanggihan.

Masuwerte, di tulad ng puno ng bayabas

na susuray-suray, parang babagsak;

di tulad ng mga hinahaplit ng lamig

sa bangketa, sa ilalim ng tulay,

sa loob ng mga dingding na yero’t karton,

o sawali’t kugon,

sa tubuhan at talahiban, sa gubat, bundok at parang.

     Masuwerte ako’t nararamdaman ko pa ang lamig.

Marami na ang nilagom ng lamig,

at ang aking dibdib

ay parang niyog na pinupukpok ng mapurol na itak

ngayon, habang ginugunita

silang wala na sa ating piling:

Emmanuel, kapatid;

Leo, bayaw;

Dodong, inaanak;

Eugene, Tony, Lorena, Lerry,

Charlie, Caloy, Henry, Jun,

pati si Edjop na aking tinuya,

oo, pati na rin si Ninoy na pinagdamutan ko ng tiwala,

silang hindi lamang mga pangalan sa lapida

kundi kakilala, kaibigan, kasama

sa litanya ng aking lumbay.

     Hindi ko iniluluha ang kanilang pagkamatay.

Ang kamatayan para sa layuning wagas

ay bulaklak ng tagumpay,

tanglaw sa mabatong landas.

     II

Nagiging sentimental ba ako?

Pasensiya, ginoo, ganito siguro ang minumulto.

Ganito ang nangyayari kapag

bumabagyo sa labas at walang magawa sa loob ng bahay,

at sa kalooban ay dalawang bato ang nag-uumpugan:

tungkulin at hangarin,

hangarin at tungkulin.

O sabihin nating

tungkulin sa iba at tungkulin

sa sarili. O

sabihin nating hangaring

maging langgam, nangangalap ng makakain

para sa kapwa langgam,

at hangaring maging tipaklong, salaginto,

kumakanta, nagniningning.

     Marami na akong narating

sa mga oras na gising,

kung minsan ay nakikihalo

sa mga mano-mano at labulabo, kahit nangangalog

ang tuhod, at kung minsan,

namumulot ng lumot sa mga nalimutang ilog.

Kung saan-saan na ako nahiga’t natulog:

damuhan, batuhan, matigas na lupa,

makitid na bangko, malapad na mesa,

sahig na tabla, may banig, walang banig,

sahig na semento, natatakpan lamang ng diyaryo,

silat-silat na sahig na kawayan,

tinatagos ng alimuom,

kinakalawang na tarima

sa seldang wala pang isang dipa ang bintana.

Ngayon ay nakalatag ako sa kutson,

nababalot ng kumot, nangangarap nang gising.

     Hinahalinhan ng hininga

ang haginit ng hangin

habang ginugunita

silang wala na sa ating piling:

Emmanuel, kapatid;

Leo, bayaw;

Dodong, inaanak;

Eugene, Tony, Lorena, Lerry,

Charlie, Caloy, Henry, Jun,

pati na si Edjop na aking tinuya,

oo, pati na rin si Ninoy na pinagdamutan ko ng tiwala.

Sila’y nangarap din nang gising

subalit ang mga pangarap nila’y matalim na bituin.

Ang mga berdugo’t panginoon

ay natakot sa kanilang mga pangarap.

Natakot na baka ang kanilang mga pangarap

ay magkatotoo.

At dahil dito sila’y wala na sa ating piling.

     III

Alang-alang sa masaganang dugo

na bumulwak sa batok na pinasok ng punglo,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nagsasawalang-kibo.

     Alang-alang sa sampal,

suntok, dagok, kulata, pangunguryente ng bayag,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nagkikibit-balikat.

     Alang-alang sa masakit na hampas

ng batuta sa likod at tubo sa balakang,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nagtutulug-tulugan.

     Alang-alang sa alambreng tinik

na iginapos nang mahigpit sa tuhod at hita,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nagwawalang-bahala.

     Alang-alang sa pagkaladkad sa lansangan

ng bangkay na inihulog nang walang kabaong sa hukay,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t walang pakialam.

     Alang-alang sa nagitlang mukha

ng buntis na tinadtad ng bala ang tiyan,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nagmamaang-maangan.

     Alang-alang sa damit na natigmak ng dugo

at pinaknit sa katawan ng ginahasang puri,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nagtataingang-kawali.

     Alang-alang sa nilalangaw na katawan

at pugot na ulong itinulos sa libis ng nayon,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nag-uurong-sulong.

     Alang-alang sa mga kamay na pinutol

para hindi na kailanman makapagpaawit ng gitara,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nagtatakip ng mata.

     Alang-alang sa tagilirang binuksan

at pinagpasakan ng utak mula sa biniyak na bungo,

kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t nakahalukipkip, nakayuko.

     Kaawaan, patawarin, Panginoon,

ang mga berdugo’t lahat kaming

naglalambitin sa balag ng alanganin,

sapagkat ang bayang naghahangad ng katarungan,

pagdating ng panahon ng paniningil ng utang,

pagdating ng panahong uulan ng luha at dugo,

ay baka hindi na marunong

maawa’t magpatawad,

baka hindi na marunong maawa’t magpatawad.

Mula sa librong

SA PANAHON NG LIGALIG

(Anvil Publishing, Maynila, 1991)