BANGUNGOT

 

Kung hindi ako nagkakamali, unang nalathala ng tulang ito sa magasing Ermita, circa late 1970s, panahon ng pambansang bangungot na tinawag na martial law.

Bandang late ’60s ko pa yata sinulat ang orihinal na bersiyon ng tulang ito (binabangungot ako literally noong binata pa ako), pero alam kong panahon na ng martial law nang malathala ito, dahil natatandaan kong bago ko isinumite for publication ay idinagdag ko ang mga katagang “kalansay ng mariposa” at “ang iyong maharlikang kabulukan”—konting pitik sa Steel Butterfly at sa gerilya ng Maharlika unit.

Ipino-post ko ito ngayon dahil parang angkop ito ngayong panahon na naman ng pambansang bangungot.

BANGUNGOT

ni Jose F. Lacaba

Para akong

                   madalas mangyari ito

para akong nagigising sa gabi

at sa aking tabi

                        may nakaupo

walang inuupuan pero tuwid ang upo

tahimik nagbabantay

batang munti

                     nakabarong-Tagalog na puti

kalansay ng mariposa ang palamuti

hindi ko maaninag ang mukha

agiw ang anino sa mukha

                                        pero kilala ko

sa pangalan:

                    Kamatayan.

Ikaw ang nakaupo

walang kakibo-kibo

                               Kamatayan.

Bumubuka

                  ang aking bibig

walang tinig

hanging malamig ang umaalpas sa labi

halumigmig ang humahagod sa balahibo

hamog ang nanunuot sa balat

                                               bumibigat

ang aking mga buto

naninigas ang buo kong katawan

kailangang maigalaw

ko ang aking bisig

                             ang aking kamay kahit

hintuturo man lamang

                                   kailangang

maging tinig ang aking hininga

maging

             HIYAW!

kailangang magising ang mga kasambahay

mabulahaw ang mga kapitbahay

                                                   kailangang

maigalaw

               ko ang aking kamay kailangang

buksan ang

patay na ilaw

kung hindi

                ay hindi

                             na makagagalaw

ang anumang bahagi ng aking katawan

kailanman.

                  Kamatayan

nakaupo ka sa hininga

ko humihingal

                      ako bumabagal

ang agas ng hangin sa aking bibig

hinahadlangan ng bikig

                                    ang aking hininga

kailangang sumigaw kailangang

gumalaw

ang isa kong kamay kailangang

gumising bumangon kailangang

                    BUKSAN ANG ILAW!

                          kung hindi

ay tatayo ka

                     Kamatayan

bababa ang anino sa barong-Tagalog mong puti

babagsak ang liwanag sa manipis mong labi

lalapit ang iyong sampung daliri

                                                   hindi

na ako makagagalaw

                                   hindi

ko na mabubuksan ang ilaw hindi

na ako magigising

hindi ko na mapagmamasdan

ang iyong mukha

                            ang iyong mata

ang iyong maharlikang kabulukan

                                                    Kamatayan

Mula sa MGA KAGILA-GILALAS NA PAKIKIPAGSAPALARAN: MGA TULANG NAHALUNGKAT SA BUKBUKING BAUL (Kabbala, 1979; second edition: Office of Research and Publications, Ateneo de Manila, 1996).

Muling nalathala sa KUNG BAGA SA BIGAS: MGA PILING TULA (University of the Philippines Press, 2002; second printing, 2005).