Painting ni Danny Dalena
ang itino-toast ni Nick Joaquin
NICK JOAQUIN
Noong nabubuhay pa si Nick, kapag napupunta siya sa ganitong klaseng okasyon, madalas niyang nasasabi: “Ayoko ng mga tribute-tribute. Pag patay na ako, ibalot n’yo na lang ako sa banig at itapon sa Pasig.”
Kaya hindi ito tribute, Nick. Mga watak-watak na gunita lamang.
Nakilala ko si Nick noong 1965, nang isama ako nina Joe Carreon at Tess Daffon sa opisina ng Philippines Free Press sa Makati. Scriptwriter at direktor na sa pelikula si Joecar ngayon, at vice-president ng Channel 5 si Tess, pero noon ay pare-pareho lang kaming young writers, patula-tula, pakuwento-kuwento.
Tulad ng gawi ni Nick kapag dinadalaw siya ng mga kabataang manunulat noon, nagpainom siya sa Free Press canteen, at habang umiinom ay kumakanta siya. Frank Sinatra songs. Kakanta siya nang kaunti at saka sasabihing: “You don’t know that song.” E, kami ni Tess, maraming alam na Sinatra. Itinutuloy namin ang kanta, sinasabayan namin si Nick. Pati sa mga obscure Sinatra songs, tulad ng “I Could Write a Book.” Kung minsan, alam namin pati ang mga songwriter, mga paborito ni Nick—Cole Porter, Rodgers and Hart, Gershwin. Gulat na gulat si Nick sa amin: “Why do you know these songs? You’re too young to know these songs!” Nineteen lang ako noon, 48 si Nick.
So, doon nagsimula ang pagkakaibigan namin, sa beer at Sinatra, bukod pa sa peryodismo at literatura. Noong nagtatrabaho na ako sa Free Press, napasama ako sa mga katropa ni Nick—Greg Brillantes, Ding Nolledo, Joe Quirino, Danny Dalena, mga young writers ng UP at UST, mga tinedyer na taga-San Juan. Halos gabi-gabi kung lumabas si Nick, at laging may kaladkad na tropa. E, ako naman, kaladkarin. Dinadala niya kami sa mga piano bar at restoran na may singer. Kabisado niya ang schedules ng mga paborito niyang singers—Merci Molina sa Victoria Peak kung Miyerkules, Carmen Soriano sa Bulakeña kung Biyernes. Nitong Nineties, bihira na kaming magkasama, pero may mga paborito pa rin siya—Girl Valencia sa Manila Hotel, Joselito Pascual at the piano; mga singers sa Diwata Bar ng Sulo Hotel. At kung gusto mo siyang makita, pupunta ka tuwing Miyerkules sa Ermita, sa Calle Cinco bar. Mga girl bands naman doon, at hindi Sinatra ang tugtog kundi rock. Pero naroon siya sa kabisera ng mahabang pinagdugtong-dugtong na mesa, sa mismong harap ng stage, pumapalakpak, nagri-request.
Mahilig din si Nick sa corny jokes, lalo na kung may mga pun. Nang sumikat ang kantang “Laki sa Layaw,” may isang gabing pinaulanan niya kami ng mga gawa-gawa niyang patawa. Bakit jeproks ang pulitiko? Kasi, laki sa laway. Bakit jeproks ang political prisoner? Laki sa latay. Bakit jeproks ang mga namatayan, tulad natin ngayon? Laki sa lamay. Si Nick ang unang-unang tumatawa sa mga patawa niya. Ang isa pang naalala kong paborito niya: Oy, si Pong, nasaksak. Kagat ka naman: Sinong Pong? Hagikhik na siya: Hindi sinumpong, nasaksak! Kaya lang, minsan nasira ang jokjokjok niya. Sabi niya, straight-faced: Oy, si Pete, nabaril! Sa halip na magtanong ng “sinumpit,” ang reaksiyon ng pinagsabihan ay: Ha? Si Pete? Nabaril? Kelan?
Hindi kataka-taka na nang mamatay si Nick ay hindi mapigilan ng mga kaibigan niya na magpadala ng text jokes. Sabi ng isa: Paano iyan? In heaven there is no beer. Sagot ng isa pa: That’s why he drank it here. Sagot naman ng pinagpasahan ng joke: Sa heaven, me San Miguel. San Miguel ang sasalubong kay Nick sa heaven.
Identified na identified kay Nick ang San Miguel Beer. Kung nakukunan kasi siya ng retrato, laging may hawak na San Miguel Pale Pilsen sa isang kamay. (Kung minsan, may basang panyo sa kabilang kamay, na madalas niyang iwasiwas sa mukha ng mga kaibigan.) Ang routine ni Nick: beer sa umaga habang nagsusulat, siesta sa tanghali, beer uli sa hapon habang nag-iinterview, at beer uli sa gabi sa kanyang walang-katapusang hapi-hapi hour. San Miguel Pale ang drink niya sa labas ng bahay. Pero kung pupunta ka sa bahay niya sa umaga, makikita mo na ang almusal niya ay Beer na Beer.
Ewan ko kung kailan ito nagsimula. Baka pagkatapos na lumabas si Nick, kasama sina Franz Arcellana at Greg Brillantes, sa isang TV commercial ng San Miguel. Wala pa yatang isang linggo, pinull-out ang ad sa ere. Balita ko, hindi nagustuhan ng kompanya ang commercial—ang dating daw kasi, geriatric.
Minsang pinasyalan ko siya sa bahay, tinanong ko si Nick: Bakit Beer na Beer ang iniinom mo? Hindi ba stockholder ka ng San Miguel? Sagot niya: Mabuti na ’yong me competition ang San Miguel. Hindi maganda ang monopoly.
Bilang pangwakas—at huwag muna kayong tatakas—pahintulutan ninyong iparinig ko ang isang paboritong kantang lasing ni Nick, isang Cole Porter song na nilapatan ni Nick ng nationalistic lyrics:
You’re the top,
You’re Mayon Volcano.
You’re the top,
You’re Virgie Moreno.
You’re the sob and sigh of Kabayao’s violin,
You’re lechon de leche,
You’re escabeche,
You’re Nick Joaquin!
Babay, Nick. Ikumusta mo na lang kami kay San Miguel.
Jose F. Lacaba
Cultural Center of the Philippines
2004 Mayo 2
4 comments:
Pete,
Salamat sa mga ala-ala. Naging 66 ako nung Abril 29,2009. Anibersaryo ng kanyang paglisan. Ang huli naming pagkita ay sa isang miting namin kina Sionil Jose. Nandoon si Adrian Cristobal at inaaway ni Nick; at sinabi niya kay Adrian na pag hindi ka pinalaya, ay huwag ng ituloy yung National Artist parangal. Kalechehan lang iyan pag nasa kulungan and mga makata, sabi niya.
Nagsisi-sigaw si Nick, at nagitlahanan pa si S.P. Lopez at Ding Nolledo,at Chitang Nakpil. Yung isang ale (si Babeth Lalorga yata), ay lumapit sa akin.
Ikaw ba si Jolico Cuadra? Tanong niya. Hindi, guwapo yun, sabi ko. Guwapo ka rin, sabi niya. Tumawa si Ding (nagkikibitz pala), at biglang huminto si Nick. Ba't ka tumawa? Ba't ka tumawa? Tanong niya.
Sagot ni Ding: You've got to be drunk to mistake this petite guvment opisyal for a Cuadra. (Directed to the ale.)
Kala ko, masaya ka sa pagkakulong ni Lacaba!
Adrian called the meeting to order. I got into a fight with SP Lopez over his critique of Marcos. Adrian warned me that I should show respect to a great Filipino intellectual like S.P.
He is a fellow Ilocano, I whispered. Adrian said, he does know you are; but so is the President an Ilocano.
Sinong Ilokano, Nick asked aloud.
Recess, Adrian ruled, and we all started drinking Sionil's free beer.
Mga Ala-ala. Kumusta ka na?
ALBERT B. CASUGA
http://ambitsgambit.blogspot.com/
Hi, Albert.
Ngayon ko lang narinig ang kuwentong ito. Hindi ito naikuwento sa akin nina Nick, Adrian, o Frankie noong ma-release ako. Sure ka na on speaking terms sina Adrian at Frankie noong mga panahong iyon?
Iyong ale na sinasabi mong lumapit sa iyo, baka hindi si Babeth iyon. Parang hindi ko ma-imagine si Babeth na magsasabi ng "Guwapo ka rin" kahit kanino, lalo na sa isang estranghero.
Okey lang naman ako. Pumapalaot na rin sa kablogohan (blogosphere), tulad mo ;-)
Pete
Hi, Pete. I joined Kit's staff after martial law was declared, if my memory serves me right. It was one of those meetings at Sionil Jose's Solidaridad Bookstore. About the lady, I don't really know her nor asked who she was, but I was intrigued. Possibly not Babeth (although I am told she would attend meetings, too, at Jose's, invited or not.)
And Yes, Adrian was there, and Nick remonstrated with Adrian.
I, an old man, "an empty head among windy spaces?" (Kaya ako nag-blog na rin. Bago ko malimutan ang lahat.)
What's important is ipinaglaban ka. Nasa Leader na yata kayo noon. Malabo na rin. Pero yung naikwento, maala-ala ko pa rin.
(Kung minsan nga lang, nagiging parte na rin ang mga into sa material ng fiction ko.)
Dear Pete,
Our memories may not be as keen as when we were young and could compose reports with hardly any notes, but I've always been a copious note-taker. Mr. Casuga does not appear anywhere in my diaries of the 1970s. I've read him, but have not had the pleasure of meeting him in person, enough for me to say that he is handsome.
As you pointed out, I am not wont to say those lines to a man, stranger or familiar. I admire Jolico Cuadra for his poetry and his long-time partnership with and devotion to Auggusta de Almeidda but never publicly said that I found him handsome.
I joined the Daily Express as a reporter in 1976. In the same year Nick Joaquin was declared National Artist for Literature at rites at the National Arts Center in Mt. Makiling, Laguna. The one assigned to cover that event, and this I am 100 per cent sure of, was my editor Teresita Orendain. Her report landed on the front page.
I remember Tere's off-the-record remark that after Mr. Joaquin read his acceptance speech on beauty and danger, one of the eminent writers mentioned in Casuga's commentary, cried out, "Magtago tayo! Tinamaan tayo lahat ni Nick."
So you see, Pete and Mr. Casuga, I was too junior a reporter to be attending meetings where F. Sionil Jose, Adrian Cristobal, Carmen Guerrero-Nakpil, Ding Nolledo and others were present.
As for turning up at the Solidaridad meetings uninvited, I joined the Philippine PEN Center in the 1980s only and attended meetings after I was notified either by Mrs. Tessie Jose or her secretary.
I have diaries from those decades to support my recollection apart from public record (published reports of my coverage of PEN conferences and meetings).
Thank you.
-- Babeth
http://www.brooksidebaby.blogspot.com
Post a Comment